Deze column verscheen in de Krant van West-Vlaanderen van 10 januari

Wanneer ik deze woorden neerschrijf, is Emiel Pauwels vast al bezig aan zijn tweede marathon in de Elyzeese Velden. ‘Mieltje’ was de 95-jarige atleet uit Brugge die vijf jaar geleden Europees kampioen werd op de 60 meter sprint in zijn leeftijdscategorie. Toen hij de diagnose van maagkanker kreeg, besloot hij uit het leven te stappen. De man die gezondheid altijd zo hoog in het vaandel had gedragen, weigerde aan een lange lijdensweg te beginnen. Op televisie zag ik hoe Emiel de dag voor zijn dood een feest gaf voor familie en vrienden.

In Terzake vertelde Lieven Verstraete dat hij vijfentwintig jaar geleden tijdens een stratenloop in Brugge door Pauwels werd gepasseerd. Na de uitzending reageerde iemand op de Facebookpagina van Verstraete zuur: volgens haar was Emiel mediageil omdat hij camera’s zijn afscheid liet registreren. Ik vond de zelfgekozen dood van Emiel en het feit dat hij Vlaanderen daaraan deelachtig maakt net een nobele en belangrijke daad, omdat hij het taboe dat euthanasie voor velen nog steeds is op die manier bespreekbaar maakte. Onbegrijpelijk is het dat er mensen zijn die euthanasie beschouwen als een teken van lafheid. Ik denk aan kardinaal Danneels, die in zijn paashomilie van 2008 de euthanasie van Hugo Claus veroordeelde. ‘Door zomaar uit het leven te stappen antwoordt men niet op het probleem van lijden en dood’, zei hij. ‘Men loopt er in een boog omheen. Omzeilen is geen heldendaad, geen voer voor frontpaginanieuws.’ Zoals zo vaak wist de kerk niet waarover ze spreekt: euthanasie is net een van de dapperste daden die een mens kan stellen. Ons overlevingsinstinct is zo sterk dat het moed vergt om zelf je klok stil te zetten. Het is ook een keuze waar liefde voor het leven uit spreekt: in plaats van lijdzaam de aftakeling te ondergaan, kiest men ervoor om het bestaan in schoonheid af te sluiten.

In het geval zich op mijn oude dag spinnenrag in mijn hoofd nestelt en ik niet meer in staat ben zelf te beslissen, heb ik een wilsverklaring waarin staat dat men mijn leven moet beëindigen. Wanneer echter een ander soort rampspoed mij treft en ik nog bij mijn volle verstand ben, hoop ik dat ik net als Emiel de moed heb om te zeggen dat het genoeg geweest is. Emiel was iemand die zijn leven lang voor zijn lichaam heeft gezorgd en dat met talloze zegegebaren aan de eindmeet heeft bewezen. Zelfs nu besloot hij de armen hoog in de lucht te gooien: hij was de sluipende dood te snel af, en zijn finale zegegebaar was er een waarmee hij de wens uitdrukte het leven te omarmen. Emiel is vertrokken zoals in dit gedicht van Remco Campert:

Ik zal gaan
O met genoegen zal ik gaan
met diepe vreugde en trompetgeschal
(…)
Ik zal gaan
al breken ze mijn benen
al moet ik kreupel gaan
engelen binden dan mijn wagen
vleugels aan.